Υποψήφιο για 6 όσκαρ το 2007: Ξενόγλωσσης Ταινίας, Σεναρίου, Φωτογραφίας, Καλλιτεχνικής διεύθηνσης-Σκηνικά, Μακιγιάζ, Μουσικής.
Απέσπασε 3 Όσκαρ: Καλλιτεχνικής διεύθηνσης-Σκηνικά, Μακιγιάζ, Φωτογραφίας.
[πρεμιέρα: 8/2/07]
Δράμα Φαντασίας / Σκηνοθεσία: Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Πρωταγωνιστούν: Ιβάνα Μπακέρο, Σερζί Λοπέζ, Μαριμπέλ Βερντού, Αριάναδα Χιλ, Νταγκ Τζόουνς, Άλεξ Ανγκούλο, Ροζέρ Καζαμαγιόρ, Σεζάρ Βέα, Μανόλο Σόλο/ Σενάριο: Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο/ Παραγωγή: Μεξικό, Ισπανία, ΗΠΑ/ Διάρκεια: 119 min.
Υπόθεση: Λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου στην Ισπανία, η μικρή Οφηλία μετακομίζει με την μητέρα της, στο οχυρό του πατριού της Βιντάλ. Ενός σαδιστή λοχαγού στο στρατό, που θέλει να εξολοθρεύσει τους αντάρτες που κρύβονται στα γύρο δάση. Ο Οφηλία εκεί ανακαλύπτει ένα λαβύρινθο, όπου συναντάει πλάσματα από έναν άλλον κόσμο.
Κάποιες σκέψεις που φέρνουμε στο νου μας -ή όνειρα-, μπορεί να είναι τόσο ζωντανές που να μοιάζουν πραγματικές. Αίτια δημιουργίας τους αποτελούν, η "αδάμαστη" φαντασία και η ανάγκη που νιώθουμε να καταφύγουμε εκεί, όταν ασφυκτιούμε από την πραγματικότητα, εκτός κι αν είναι όντως πραγματικές. Η κεντρική ηρωίδα μας, νιώθει αυτή την ανάγκη απόδρασης από μια κατάσταση που δεν της είναι αρεστή, πιέζεται να δεχτεί έναν πατριό που δείχνει να μην την αγαπάει και να ζήσει σε ένα περιβάλλον που διακατέχεται από τυραννία. Δημιουργεί -ή ανακαλύπτει- ένα μυθικό κόσμο με επίκεντρό του ένα λαβύρινθο που ζει ένα τερατόμορφο πλάσμα, ο Φαύνος Πάνας.
Αυτός ο κόσμος δεν είναι με ροδοπέταλα στρωμένος για την Οφηλία, εφόσον θα πρέπει να περάσει κάποιες άσχημες και επικίνδυνες δοκιμασίες, για να διαπιστωθεί το αν είναι η "Πριγκίπισσα" που θα απελευθερώσει τον κόσμο των πλασμάτων, επαναφέροντάς τον στον κόσμο των ανθρώπων. Αλλά οι δοκιμασίες αυτές μπροστά στις φρικαλέες εικόνες που αντικρίζουμε στον "ανθρώπινο" κόσμο, θυμίζουν παιδικό παιχνίδι. Η αγριότητα εδώ έχει ως μέσω έκφρασής της τον Βιντάλ, ένα τύραννο που ηδονίζεται με το να βασανίζει και να σκοτώνει ανελέητα, την οποία τονίζει ο σκηνοθέτης από το πρώτο μισάωρο με μία σκηνή που σοκάρει: O Βιντάλ χτυπάει ένα κυνηγό με μπουκάλι στο πρόσωπο μέχρι θανάτου. Άρα στον ένα κόσμο έχουμε ένα ανθρωπόμορφο "τέρας" και στον άλλον, ένα τερατόμορφο πλάσμα που γίνεται συμπαθές με την "ανθρώπινη" συμπεριφορά του. Χαρακτηριστική είναι η εκφραστικότητα του Πάνα, ο λόγος του συνοδεύεται από έντονες κινήσεις του σώματος και μορφασμούς, ενώ δείχνει μεγάλο σεβασμό και κατανόηση -εν μέρη- στην Οφηλία. Η αρχή πολλές φορές είναι το ήμισυ του παντός, έτσι κι εδώ από την αρχή ξεκαθαρίζουν κάποια πράγματα, όταν πρωτοαντικρίζει η Οφηλία τον Πάνα του χαμογελάει, ενώ από την πρώτη κι όλας χειραψία με τον πατριό της, φαίνετε η δυσοίωνη μεταξύ τους σχέση. Ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο αναμειγνύει με μαεστρία το "φανταστικό" με το "πραγματικό", πετυχαίνοντας το ένα να αποτελεί φυσική συνέχεια του άλλου, αδυνατώντας ο θεατής να αντιληφθεί ξεκάθαρα τα μεταξύ τους όρια. Δεν είσαι σίγουρος αν ο μυθικός κόσμος έγκειται μόνο στην φαντασία της Οφηλίας ή αποτελεί πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να εωρούνται αυτές οι δύο εκδοχές. Υπάρχουν κάποια στοιχεία-ενδείξεις,(*) που δηλώνουν την μία από τις δύο εκδοχές. Oι θεατές βγαίνοντας από την αίθουσα, δεν είναι απόλυτο ότι θα έχουν αντιληφθεί στο σύνολό τους, την ίδια εκδοχή.
Οι αποδώσεις των ρόλων ήταν πολύ καλές με κορυφαία εκείνη της 13χρονης Ιβάνα Μπακέρο, που υποδύεται την Οφηλία με θάρρος και γλυκύτητα, αποδίδοντας ένα τσαμπουκά και μια μελαγχολία αντίστοιχα. Μας θυμίζει έντονα την Οντρέ Τοτού στο "Αμελί" φυσιογνωμικά και ερμηνευτικά. Και στις δύο αυτές ηρωίδες συναντάμε ζωηρή φαντασία με ονειροπολήσεις.
Γενικότερα η ταινία είναι ξέχειλη από μελαγχολία. Σε αυτό το μελαγχολικό κλήμα πατάνε και οι παρτιτούρες της, με νότες που συμμετέχουν στην συναισθηματική φόρτιση, χωρίς όμως να την τονίζουν έντονα, με αποτέλεσμα να μην ωθούν στην κορύφωση τις στιγμές συγκίνησης. Συμπαθητική μουσική αλλά δεν σε συνεπαίρνει (υποψήφιο για Όσκαρ μουσικής). Το σενάριο είναι πολύ ενδιαφέρον και πρωτότυπο, μα κάπου επαναλαμβάνεται –κυνηγητά στον ένα κόσμο, δοκιμασίες στον άλλον- (υποψήφιο για Όσκαρ σεναρίου). Στη χρωματική παλέτα της ταινίας επικρατούν κυρίως αποχρώσεις του πράσινου (που συναντάμε κυρίως στον κόσμο του Πάνα και στα σκοτεινά πλάνα) και αποχρώσεις του πορτοκαλί (κυρίως στο κόσμο του Βιντάλ και στα φωτεινά πλάνα). Η φωτογραφία, γοτθική και παραμυθένια συνάμα (υποψήφιο για Όσκαρ φωτογραφίας). Τα σκηνικά παρόλο που κατά την πλειοψηφία τους αποτελούν δημιούργημα της ψηφιακής τεχνολογίας, δεν φανερώνουν την προέλευσή τους και μοιάζουν αληθινά (υποψήφιο για Όσκαρ Σκηνικών).
Συνοψίζοντας, έχουμε μία παραγωγή που δικαιολογημένα διεκδικεί πολλά Όσκαρ (6) και αξίζει την προσοχή μας. Καταφέρνει με πρωτοτυπία, συγκίνηση και προσεγμένη δουλειά, να συνδέσει -ή να ταυτίσει-, δύο στοιχεία που είναι εντελώς αντίθετα και ξένα μεταξύ τους, το "Παραμύθι" με την "Πραγματικότητα".
* ΠΡΟΣΟΧΗ: Η συγκεκριμένη σημείωση να μην διαβαστεί από άτομα που δεν έχουν δει την ταινία και πρόκειται να την παρακολουθήσουν:
Τελικά όλα ήταν πραγματικότητα ή απλά στην φαντασία της μικρής Οφηλίας; Υπάρχουν κάποια στοιχεία-ενδείξεις, που δηλώνουν την μία από τις δύο εκδοχές (ότι ήταν πραγματικότητα):
-Ο πόνος της μητέρας με το κάψιμο της ρίζας (ένδειξη που δεν αποτελεί απόδειξη, μπορεί να έτυχε).
-Οι σελίδες που κοκκίνισαν προμηνύοντας το κακό την στιγμή που αιμορραγούσε η μητέρα (ένδειξη που δεν αποτελεί απόδειξη, μπορεί να φαντάστηκε η Οφηλία ότι κοκκίνισαν, επειδή τυχαία διαισθάνθηκε το κακό).
-Η εξυγίανση της μητέρας αφού μπήκε η ρίζα κάτω από το κρεβάτι (ένδειξη που δεν αποτελεί απόδειξη, μπορεί να συνέβαινε και χωρίς τη ρίζα λόγω της φαρμακευτικής αγωγής).
-Ο τρόπος που δραπετεύει η Οφηλία από το κλειδωμένο δωμάτιο για να πάρει τον αδερφό της (αυτό αποτελεί και απόδειξη, διότι αν δεν μπορούσε η κιμωλία να ανοίγει περάσματα, δεν δικαιολογείται το πώς κατάφερε να βγεί. Αυτό το στοιχείο μετατρέπει τις προηγούμενες ενδείξεις σε αποδείξεις). Αυτή είναι η αποψή μου, για το ποια εκδοχή θέλει να περάσει ο σκηνοθέτης στο θεατή. Και το πετυχαίνει με διακριτικό τρόπο χωρίς να το βροντοφωνάζει. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι η ταινία παρουσιάζει ως αληθινό το μύθο, δεν ισχύει όμως το ίδιο και για το σκηνικό που φέρνει στο νου της η Οφηλία λίγο πριν ξεψυχήσει. Στοιχείο που το αποδεικνύει, είναι ότι ο σκηνοθέτης μας έδειχνε καθαρά ότι ο Οφηλία βρισκόταν ακόμα στη ζωή (βαριανάσαινε) ενώ έβλεπε στο θρόνο τον πατέρα και τη μητέρα της και μόλις έφυγε από τη ζωή, χάθηκε και αυτό το σκηνικό . Αν υποθέσουμε ότι δεν αποτελούσε φαντασία της, τότε θα πρέπει να δεχτούμε ότι αναφερόταν στην μετά θάνατο ζωή των ψυχών, μόνο που δεν μπορεί μια ψυχή να βρίσκεται και στο σώμα και κάπου αλλού παράλληλα, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι μεταφυσικές θεωρίες περί θανάτου.
Άρα η Οφηλία αυτό το φαντάστηκε επηρεασμένη από την γνωριμία της με τον Πάνα. Κι έτσι δεν μάθαμε τι θα γινόταν αν έδινε τον αδερφό της… Πάντως αν η εκδοχή της ταινίας είναι διαφορετική από αυτή που δείχνουν τα στοιχεία που επισήμανα, τότε τα στοιχεία αυτά αποτελούν παραπλάνηση του θεατή χωρίς να αιτιολογούν την ύπαρξη τους, επομένως σφάλμα του σκηνοθέτη. Τα παραπλανητικά στοιχεία συχνά κάνουν την εμφάνισή τους για να μπερδεύουν τον θεατή και να προλειαίνουν το έδαφος για το ξάφνιασμα του, αλλά πρέπει να αποδεικνύουν πάντα τον λόγο αναφοράς τους, σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση απλά τον κοροϊδεύουν! Κάτι που θα ενοχλήσει αρκετούς: H εναρκτήρια σκηνή, "κραυγάζει" ότι είναι δανεισμένη από κάποιο άλλο σημείο της ταινίας, υποψιάζοντας τον παρατηρητικό θεατή για κάτι που δεν θα έπρεπε -δεν κερδίζει κάτι το φιλμ από αυτή τη σκηνή, θα μπορούσε να αποφευχθεί-.